Een van de belangrijkste doelen van een leerkracht is de leerling zelf zoveel mogelijk van het werk te laten doen, aldus Doug Lemov. Er wordt hierbij onderscheid gemaakt tussen deelnameratio (zorgen dat alle leerlingen meedoen) en denkratio (zorgen dat alle leerlingen meedenken). Goede leerkrachten stimuleren beide soorten ratio.

In de online praktijk betekent dit bij zowel een asynchrone les als een synchrone les dat je vaak een pauze moet inlassen om een opdracht uit te laten voeren of iets op te laten schrijven. Dit is belangrijk omdat het niet voldoende is om alleen maar te luisteren naar de informatie. Dit is te passief en leerlingen haken dan af. Leerlingen moeten betrokken worden en aangezet worden om mee te doen. Zeker ook online!

In een asynchrone les (bijvoorbeeld een opgenomen filmpje) kan je de leerlingen vragen op de pauzeknop te drukken en vervolgens een opdracht uit te voeren. Het liefst meerdere keren per les. Idealiter voelen de leerlingen zelf ook de verantwoordelijkheid voor het uitvoeren van een opdracht en kan de uitvoering van een opdracht gecontroleerd worden. Dit kan door de leerlingen te vragen om de antwoorden te mailen, een foto ervan te sturen of het te uploaden in de betreffende online leeromgeving. Het is belangrijk dat de leerlingen doorhebben dat ook in deze nieuwe situatie het normaal is dat ze actief betrokken zijn bij het leren en hun eigen verantwoordelijkheid daarin onderkennen.

In een synchrone les (bijvoorbeeld een les door middel van videobellen) kan de instructie worden onderbroken om de leerlingen iets te laten opschrijven. Door deze korte stop (techniek 32) bied je de leerlingen denktijd, waardoor zowel de deelname- als de denkratio omhoog gaat. Om te laten zien dat ze de opdracht hebben uitgevoerd kunnen ze het papier met het geschreven antwoord erop omhoog houden, in de chat typen of mailen. Dit is uiteraard afhankelijk van de digitale omgeving waarin de live les gegeven wordt. Wel is het belangrijk dat de leerkracht de kwaliteit van de antwoorden controleert.

Een techniek die online ook goed bruikbaar is, is bord = papier (techniek 22). Hierbij stimuleer je de leerlingen om aantekeningen te maken. In eerste instantie door de les te stoppen en ze te laten overschrijven wat jij zelf hebt opgeschreven. Wanneer ze hier verder in gevorderd zijn laat je ze meer vrij daarin. Door aantekeningen te maken worden de leerlingen actiever betrokken bij de les, vooral als ze weten dat ze de aantekeningen moeten gebruiken bij een opdracht. Ook kan de deelname- en denkratio gestimuleerd worden door de leerlingen hun gedachten en ideeën op papier te laten zetten als voorbereiding op een discussie of bliksembeurt (techniek 37; iedereen schrijft).

Het is belangrijk om bij het pauzeren van een les om een opdracht te gaan maken heel duidelijk te maken wat de bedoeling is. Dus zorg ervoor dat je echt klare taal (techniek 57) gebruikt. De leerlingen moeten weten wat er van ze verwacht wordt. Online heb je tijdens het pauzeren van de les geen kans om de instructie te herstellen. Dus wees van tevoren duidelijk wat ze moeten doen, hoe lang ze er voor hebben en hoe ze het werk moeten laten controleren.

Tenslotte is het belangrijk om je goed voor te bereiden. Zeker online is het nodig om je instructie en de opdrachten heel duidelijk te vertellen. Leerlingen raken sneller hun aandacht kwijt, het is lastiger om de leerlingen te betrekken bij de les en doordat de interactie beperkter is, is het moeilijker om te achterhalen of de leerlingen op de goede weg zijn en je instructie begrijpen. Daarom is het handig om te anticiperen op mogelijke fouten (techniek 7; fouten voorzien). Je bedenkt van tevoren waar leerlingen vaak fouten mee maken en kan hierdoor al bij voorbaat feedback geven op deze veelvoorkomende fouten.

Ratio is een groot begrip en omvat vele technieken. Het pauzeren van een les om een opdracht uit te voeren hoeft helemaal niet op een ingewikkelde manier. Zeker nu iedereen nog zijn weg aan het vinden is in het digitaal lesgeven is het helemaal niet erg om het eenvoudig te houden. Als het werkt is het goed!