Hoe het Fioretti College taalonderwijs schoolbreed verankert

Via de Basiscursus Taalcoördinator kwam de ontwikkelgroep voor taal in contact met innovatie- en organisatieadviseur Linda Roest. Al snel was de vraag aan Linda: als wij willen dat taal van iedereen wordt, wat kun je dan voor ons betekenen? Voorzien van een subsidie voor de basisvaardigheden, koos de school voor een maatwerkaanpak. Iedere vaksectie neemt deel aan een tweedaagse TVO-training, met als pijlers: taalsteun, context en interactie. De trainingsgroepen bestaan uit twee aan elkaar verwante vaksecties. ‘Het mooie aan de trainingsopzet is dat de vakgroepen 's middags meteen met elkaar aan de slag gaan met wat ze in de ochtend hebben geleerd,’ vertelt Annemieke. ‘Ook had Linda voor iedere vaksectie relevante voorbeelden gemaakt, zodat iedereen zijn eigen werkveld terugzag in de training.’ 

Alle teams aan boord 
Het TVO-traject trapte af in november met een inspiratiesessie van Linda. Hoe stond het team tegenover de gekozen koers? ‘Voor ons als docenten Nederlands is werken aan taal heel logisch,’ zegt Elsje. ‘Maar dat geldt niet voor alle vakken. En als het al heel druk is, kun je wel wat hakken in het zand verwachten. Maar dat bleef uit. Iedereen is op de hoogte van de gezamenlijke strategie. Het belang is goed uitgelegd en docenten kwamen erachter dat TVO meer raakvlakken heeft met hun werk dan ze dachten. Blader maar eens door een wiskundetoets. Als een leerling de link niet kan leggen tussen “verschil” en “min”, dan komt er geen goed antwoord. Iedereen voelt de urgentie. Dat zien we ook terug in de persoonlijke leerdoelen die zijn gesteld. Docenten willen weten: hoe kan ik leerlingen actief helpen met formuleren? Hoe kan ik ze betrekken bij de context? Hoe kan ik ze in de juiste taal laten antwoorden?’ 

Annemieke: ‘We toonden ons betrokken en zorgden voor een goede sfeer, onder andere met een gezamenlijke lunch. We vinden het relevant dat iedereen het serieus neemt. Dat stralen we ook steeds uit.’  

De wind mee 
Alle docenten hebben nu de eerste bijeenkomst achter de rug. Na de zomer volgt de tweede. Noemenswaardige hobbels zijn Elsje en Annemieke tot nu toe niet tegengekomen. Dat de trainingen relatief kort op elkaar zijn, ziet Annemieke als een van de succesfactoren. ‘Verder gaven sommige docenten aan dat zij al veel doen op het gebied van taal. Dat werd in de training ook bevestigd. Tegelijkertijd kwam iedereen naar buiten met nieuwe inzichten en inspiratie om 's middags in alle vrijheid mee aan de slag te gaan. Dat is heel waardevol.’ 

Elsje: ‘We zijn bij alle trainingen ook even binnengelopen en bewegen mee met de specifieke wensen. Wat ook een pluspunt is, is dat alle lessen zijn vervangen door een externe docent. De school geeft ons op alle fronten de ruimte om dit traject succesvol te doorlopen. Onze directie is ook heel enthousiast.’ Annemieke vult aan: ‘Elsje en ik werken allebei al meer dan 20 jaar bij het Fioretti College en zijn daardoor vertrouwde gezichten. We zijn zichtbaar, aanspreekbaar en bereikbaar. Ik denk dat dat allemaal helpt.’   

De eerste parels  
Het vrije middaggedeelte van de eerste trainingsdag over taalsteun en context heeft al tot mooie inzichten geleid. Zo werkt de sectie biologie met exittickets en stellen de secties natuurkunde, scheikunde en techniek hun vaktaaldoelen bij, zodat leerlingen nog beter leren om in vaktaal te antwoorden. Ook de vaksectie van Annemieke en Elsje heeft resultaten geboekt. Met behulp van de taaltrap die Linda heeft geïntroduceerd, kunnen docenten vaststellen op welk taalniveau leerlingen zich bevinden en waar ze naartoe moeten. 

De taaltrap in de praktijk
‘Deze kennis over de taaltrap hebben we ingezet bij de beoordeling van de mondelinge examens Literatuur van 5H,' vertelt Annemieke. 'We bespreken in die examens de gelezen boeken. De ene leerling formuleert het antwoord beter dan de ander. Dit konden we al duiden, maar nu maken we de kwaliteit van het antwoord inzichtelijker voor de leerling door de taaltrap actief in te zetten. We sturen erop door te vragen: kun je het ook op een andere manier zeggen?' 

Elsje vult aan dat het soms lastig is voor leerlingen om te begrijpen waarom zij een onvoldoende hebben. ‘Ze hebben de boeken toch gelezen? Maar het gaat om het formuleren. Als dat op het niveau is van de onderste traptrede, dan zijn ze er dus nog niet. We begeleiden leerlingen van dagelijks algemeen taalgebruik (DAT) naar cognitief-academische taal (CAT).’ 
 

Taal is van iedereen 
Annemieke is blij dat ze op een school werkt die ruimte geeft en autonomie aanmoedigt. ‘Dat is belangrijk als je iets van de grond wil krijgen. We doen al veel, maar er is nog meer te bereiken en daar gaan we voor.’ Elsje besluit: ‘Het is echt een samenwerking met alle lagen in de school. Het plan is ontstaan vanuit enthousiaste mensen in de ontwikkelgroep taal. Ondanks de verplichting voor alle collega's om de trainingen te volgen, zijn ze er allemaal goed mee aan de slag gegaan. In de tweede training gaan we in op interactie en borging, zodat het geleerde niet verloren gaat. Stapje voor stapje werken we aan krachtig en duurzaam taalgericht vakonderwijs. Taal is ten slotte van iedereen.’