Hoe Nieuwsbegrip werkt bij TOS-leerlingen

‘Er is meer uit te halen’

Een diagnose of een vermoeden van een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is een voorwaarde om op de Auris Ammanschool te komen. Om goed begrijpend te kunnen lezen, zijn technische leesvaardigheden, een toereikende woordenschat en voldoende werkgeheugen nodig. Bij kinderen met TOS ontbreekt het hier op sommige vlakken aan. Logisch dat begrijpend lezen onderaan het lijstje met favoriete vakken bungelde. ‘Ze begrepen de lessen niet goed genoeg en we hadden het idee dat er meer uit onze leerlingen te halen is,’ vertelt Petra. ‘We gingen aan de slag met de vraag: hoe kunnen we Nieuwsbegrip beter inzetten voor onze doelgroep?’

NPO-gelden voor tijd en aandacht

Het ontbrak de school lang aan tijd om eens goed naar de werkwijze te kijken. ‘We vroegen ons af: wat hebben we precies nodig?’ zegt Christine. ‘Hoe kunnen we voorkomen dat kinderen de lessen niet begrijpen? Waar lopen onze leerlingen nu eigenlijk tegenaan?’ De NPO-gelden maakten het mogelijk om Petra meer uren te geven voor lessen in begrijpend lezen en om een extra logopedist aan te stellen voor 16 uur. Ook volgde de school met 10 collega's een opfriscursus in het werken met Nieuwsbegrip. Dit alles maakte het mogelijk om echt aandacht te geven aan de aanpak.

Een strategie op maat

De school ontwikkelde een succesvolle strategie. ‘We hebben ons idee voorgelegd aan de adviseurs van de CED-Groep en die bevestigden dat we dit zeker zo konden gaan doen,’vertelt Christine. ‘We zijn nu dagelijks bezig met begrijpend lezen, in plaats van één keer per week. Het gaat om het van tevoren uitbreiden van de woordenschat, maar ook om heel veel herhaling en het ophalen van voorkennis. We geven de Nieuwsbegrip-basisles met de tekst pas op vrijdag. Ze begrijpen die lessen nu veel beter dan vroeger.'

Dagelijks begrijpend lezen

Hoe zien de activiteiten van de rest van de week eruit? Christine: 'Op dinsdag maken we woordclusters, waarbij we gebruik maken van de woorden uit de handleiding. Ook werkt de logopedist in kleine groepjes met de andere tekstsoort uit de handleiding. De overige dagen besteden we veel aandacht aan consolideren en controleren in de klas. Op donderdag bedenkt Petra zelf nog extra vragen volgens de vraagstelling van Cito. Deze behandelt ze op maandag in de klassen.' En de strategie heeft positieve gevolgen, zo blijkt uit de Cito-toetsen.

Veel meer leesplezier

‘Als je niet zoveel woorden begrijpt, is het moeilijk om een tekst te lezen,’ zegt Petra. ‘Maar als je de woorden kent, dan gaat de tekst leven en weet je opeens het antwoord op de sleutelvragen. En dat is heel erg leuk voor de kinderen. Echt zo gaaf om te zien, ik word er zelf ook heel enthousiast van. Geen hangende koppies als begrijpend lezen op het bord staat, maar een betrokken houding. Ze durven nu antwoord te geven. We hebben ook aan de kinderen gevraagd wat ze van de nieuwe werkwijze vinden. Hun reactie: heel prettig.’

Opgefriste vaardigheden

‘Ik zag altijd dezelfde vingers,’ zegt Petra. ‘Na de opfriscursus ben ik veel meer gaan modelen bij het ophalen van de voorkennis. Bijvoorbeeld bij samengestelde woorden. Welk deel van het woord ken je al en wat weet je daarvan? Het lukt om iedereen de woorden te leren. Als ik nu iets vraag heb ik gewoon alle vingers. Dat is zo fijn.’ Christine vult aan: ‘Ja, dat modelen is heel belangrijk. Veel voordoen en de leerlingen uitlokken om zelf na te denken. Niet te veel voorkauwen. De leerlingen worden zelfstandig en dat is wat we willen. We zijn ook veel met eigenaarschap bezig. Naast het modelen en het ophalen van voorkennis kwam dit in de cursus mooi terug.'

Verrassende voorkennis

Hoe hoger de Cito-scores, hoe hoger het vervolgonderwijs. ‘We halen nu echt meer uit onze kinderen,’ zegt Petra. ‘Ook ben ik soms verrast. Ik heb een jongen in de klas met een enorme taalachterstand, die begrijpend lezen echt niks vond. Hij zat altijd stil in een hoekje. Nu gaat hij er klaar voor zitten en durft zijn vinger op te steken. Ik merk dat hij enthousiast wordt als hij kan vertellen wat hij weet. Ik wist niet dat hij zo veel kennis heeft. Hier kwam ik achter door het activeren van de voorkennis. Dat is echt zo mooi. We begrijpen hem nu beter.’