De invloed van Opbrengstgericht werken in 4D bij Comprix

‘Wie wilde, kon meedoen’ 
Een paar jaar geleden werd het scholingsaanbod Opbrengstgericht werken in 4D (OGW4D) opgepikt door een beleidsmedewerker P&O bij Comprix. Bestuurder Edwin de Weers herkende het programma uit eerdere ervaringen in het speciaal basisonderwijs en was direct enthousiast. ‘Ik wist uit de praktijk dat deze manier van werken heel effectief is. We hebben het als vrijwillig aanbod neergezet. Wie wilde, kon meedoen.’ 

Het enthousiasme bleek besmettelijk. Directeuren en ib’ers raakten niet alleen zelf overtuigd, maar namen ook hun teams mee. ‘Het is mooi dat het zichzelf zo heeft verspreid. Zelfs directeuren die er later bij kwamen, vroegen: “Wanneer kunnen wij beginnen?” Terwijl het nooit verplicht is geweest,’ aldus Edwin. 

Meer dan data 
Directeur onderwijs Elles Brockman werkt sinds een jaar bij Comprix. Zij stapte met nieuwsgierigheid in. ‘Ik merkte dat er veel draagvlak voor OGW4D was en besloot deel te nemen aan de Masterclass. Aanvankelijk dacht ik: opbrengstgericht werken, gaat dat dan alleen over data en analyses? Maar het bleek veel breder: het gaat juist om het hele onderwijsproces en om professionele ontwikkeling in het team.’ 

Starten met ambitie
Een belangrijk principe van OGW4D is dat je begint bij de ambitie: wat wil je bereiken met je leerlingen? Vanuit dat doel werk je terug: welke acties zijn vandaag nodig? Edwin: ‘Teams grijpen niet meer automatisch naar een nieuwe methode als iets tegenvalt. Ze analyseren veel gerichter waar het knelt en wat echt helpt. Het gaat niet alleen om plannen maken, maar ook om uitproberen en vieren wat werkt. Je hebt als leerkracht echt invloed.’ 

Organisatiebrede aanpak 
Hoe kan ik OGW4D op bestuursniveau benutten, vroeg Elles zich af? ‘Ik heb veel aan de Masterclass gehad voor onze eigen kwaliteitscyclus. Zo hebben we bijvoorbeeld op basis van die inzichten de zelfevaluatiegesprekken aangescherpt.’ 

Ook de ondersteuningsteams
Comprix bestuurt 35 scholen en het samenwerkingsverband bestrijkt de hele provincie Friesland. Daarom heeft Comprix een eigen ondersteuningsteam opgericht. Omdat OGW4D op bijna iedere school leeft, was het een logische stap om het ondersteuningsteam mee te nemen in het gedachtegoed. Waar eerder nog werd gedacht dat handelingsgericht werken en opbrengstgericht werken tegengestelden waren, is inmiddels voor alle ondersteuners duidelijk dat beide benaderingen elkaar versterken. Edwin: ‘Het ondersteuningsteam heeft deels ook de OGW4D-scholing gevolgd en dat gaan we komend schooljaar verder uitbreiden. Het helpt om met dezelfde taal en uitgangspunten te werken als je praat over een kind.’ 

Geen keurslijf 
Binnen Comprix is opbrengstgericht werken een manier van denken en werken, geen keurslijf,’ benadrukt Elles. ‘Elke school geeft er eigen accenten aan, maar de cyclische werkwijze en de gezamenlijke taal zijn herkenbaar. Op dit moment doen we ervaring op met meer gestandaardiseerde documenten. De scholen werken hiermee op een ontdekkende en lerende manier. Wat het nu al oplevert, is dat scholen veel vaker ontwikkelpunten kiezen die dicht bij het primaire proces liggen. Het gaat over onderwijs dat je echt kunt beïnvloeden. Geen wollige ambities als "alle kinderen tot bloei brengen," maar kijken wat er voor leerlingen concreet nodig is. Denk aan: beter leren analyseren, leskwaliteit verbeteren, of extra ondersteuning gerichter inzetten. Het slotoffensief voor alleen groep 8 hebben we losgelaten. Scholen werken vanaf de onderbouw planmatig aan het verkleinen van hiaten. Wie achterstanden signaleert onderneemt actie en iedereen doet mee.’ 

Samen leren en borgen 
De kracht van de aanpak zit in de betrokkenheid op alle niveaus. Directeuren, ib’ers en teams ontwikkelen samen en er is ruimte om de scholing op maat in te zetten. Sommige scholen kiezen ervoor om een extra teamtraining te volgen, andere duo’s gaan liever zelfstandig aan de slag. 

Om de werkwijze toekomstbestendig te maken, werkt Comprix aan een goede borging. Nieuwe directeuren en ib’ers volgen de scholing, opfrismomenten worden ingepland en OGW4D blijft onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Elles: ‘Cyclisch werken aan leerlingenzorg en aan kwaliteitsverbetering, daar gaat het om. Het is een mindset waar wij volledig achterstaan.’ 

Wat volgens Edwin onmisbaar was voor het succes? De kwaliteit van de trainers. ‘Goede begeleiding, heldere feedback en geduld waren cruciaal. De trainers hebben bij ons echt het verschil gemaakt.’ Het resultaat: een organisatie waarin opbrengstgericht werken niet langer ‘iets extra’s’ is, maar onderdeel van het dagelijks denken en handelen. ‘En het mooie is,’ zegt Edwin, ‘het is vanzelf gegaan.’